رمز فردا گروه استان‌ها: استان کرمان این روزها در اوج بی‌آبی قرار دارد، استانی که رتبه اول تولید پسته، رتبه دوم تولید خرما، رتبه سوم تولید مرکبات و گردو و… در کارنامه خود دارد.

استانی که شهرستان‌های جنوبی‌اش در تولید هشت محصول جالیزی رتبه نخست ملی را به خود اختصاص داده است و سالانه ۴.۵ میلیون تن انواع محصولات را تولید و روانه بازار می‌کند درزمینهٔ تأمین منابع آبی به بن‌بست رسیده است.

سال‌ها برنامه‌ریزی برای توسعه کشاورزی بدون توجه به منابع پایدار آب و سال‌ها هشدار رسانه‌ها، کارشناسان و نمایندگان مجلس در خصوص بی‌آبی در استان و لزوم برنامه‌ریزی‌های بلندمدت از سوی مسئولان بی‌نتیجه ماند و حالا این استان برای تأمین آب شرب هم با مشکل جدی مواجه شده است.

این در حالی است که ۲.۵ میلیون نفر از ساکنان این استان درزمینهٔ کشاورزی مشغول به کار هستند اما آبی برای کشت و زرع ندارند.

برداشت بی رویه از آب‌های زیر زمینی در کرمان به حدی است که سالانه ۱.۱ میلیارد مترمکعب برداشت منفی از سفره‌های آب زیر زمینی متوقف نشد و بسیاری از آبخوان‌های کرمان حالا به چاله‌هایی خالی از آب تبدیل شده استبرداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی در کرمان به حدی است که سالانه ۱.۱ میلیارد مترمکعب برداشت منفی از سفره‌های آب زیرزمینی متوقف نشد و بسیاری از آبخوان‌های کرمان حالا به چاله‌هایی خالی از آب تبدیل‌شده است که برای نمونه به چاه دریا در رفسنجان می‌توان اشاره کرد.

چاه دریا حفره‌ای بسیار بزرگ در دشت رفسنجان است که در گذشته نه‌چندان دور مملو از آب بود و حالا شبیه دهان بازمانده زمین از بی‌تدبیری انسان‌ها در دل کویر است.

همچنین می‌توان به فرونشست بزرگ زمین در دشت اختیارآباد در حاشیه کرمان اشاره کرد که به‌عنوان یکی از نمونه‌های فرونشست خطرناک زمین در مجاور مناطق مسکونی از آن یاد می‌شود، جایی که در یک شب زمین دهان باز کرد و حفره‌ای بزرگ در حاشیه شهر ایجاد شد.

ترک‌خوردگی پی‌درپی زمین در دشت‌های جنوبی استان و شور شدن بی‌اندازه آب در دشت‌های رفسنجان، زرند و سیرجان و کرمان که تنها با نصب آب‌شیرین‌کن از این آب‌ها می‌شد در زمین‌های کشاورزی استفاده کرد، اما آن‌قدر تعلل درزمینهٔ تأمین آب کرمان طولانی شد که همین چاه‌ها هم دیگر آبی ندارند.

طرح انتقال آب از صفار رود شکست خورد / ‏‬ صرف میلیاردها تومان هزینه بدون فایده

اما هم‌زمان با چهار سال ابتدای دولت روحانی طرح انتقال آب از سد صفار رود به کرمان مطرح و درنهایت با مشکلات زیست‌محیطی و تعارضات مختلف همراه شد.

در این طرح قرار بود از سد صفارود در شهرستان رابر که روی رودخانه‌ای به همین نام احداث شد آب شرب به شمال کرمان منتقل شود. برای اجرای این طرح که در زمان استانداری رزم حسینی در کرمان کلید خورد مانور رسانه‌ای فراوانی انجام شد و قرار بود در این پروژه ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب به ۱۰ شهر شمال کرمان منتقل شود.

استاندار وقت کرمان در آن ایام تأکید داشت این طرح، مشکل آب کرمان را رفع می‌کند و کاملاً کارشناسی شده است و هزینه اجرای این طرح نیز هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد شد.

عواملی که طرح را زمین گیر کرد

همچنین قرار شد تونلی به طول ۳۸ کیلومتر در عمق کوه‌های مرتفع مرکزی کرمان حفر شود که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین تونل خاورمیانه یاد می‌شد. بارها تورهای بازدید خبرنگاران کرمانی و مسئولان ملی از این پروژه برگزار شد و قرار بود این طرح در زمانی کوتاه به نتیجه برسد.

اما در کنار مخالفت‌های اهالی جنوب استان؛ عواملی همچون سوءمدیریت، عدم اجرای مناسب طرح‌های مطالعاتی، خشک‌سالی بی‌سابقه، کمبود اعتبار و عدم توجیه زیست‌محیطی موجب شد این طرح به نتیجه نرسد.

۶ سال از اجرای این پروژه می‌گذرد، میلیاردها تومان صرف احداث تونل و خط انتقال آب شده اما کمتر مسئولی در استان کرمان رغبت می‌کند در خصوص سرانجام این طرح حرف بزند.

شش سال از اجرای این پروژه می‌گذرد، میلیاردها توان صرف احداث تونل، خط انتقال آب شده اما کمتر مسئولی در استان کرمان رغبت می‌کند در خصوص سرانجام این طرح حرف بزند

نکته قابل‌توجه اینکه هنوز در خصوص مطالعات طرح سؤالاتی مطرح است و جالب اینکه سد صفا رود که در نزدیکی شهر رابر قرار دارد هنوز تکمیل‌نشده و برای احداث کامل آن ۳۹۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

نکته دیگر؛ باوجوداینکه رابر یکی از پرباران‌ترین مناطق کرمان است اما این سد برای آبگیری با مشکل مواجه است و اهالی شهر رابر هم برای تأمین آب شرب با چالش روبرو هستند.

دغدغه‌های اهالی جنوبی استان کرمان که رودخانه صفا رود را یکی از مهم‌ترین سرشاخه‌های رودخانه هلیل رود در جنوب کرمان می‌دانند نیز قابل‌چشم‌پوشی نیست، این روزها در جنوب کرمان جازموریان که مهم‌ترین حوضه آبریز هلیل رود است ماه‌هاست خشک‌شده و اهالی و عشایر اطراف این منطقه به دلیل خشک‌سالی از منطقه کوچ کرده‌اند و این منطقه به بیابانی بی‌آب‌وعلف تبدیل‌شده است.

حال سؤال این است که چرا این طرح غیر کارشناسی کلید خورد و تکلیف میلیاردها تومان هزینه و بی‌آب ماندن شمال کرمان چه می‌شود؟

بی آبی جنوب کرمان نباید تشدید شود

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با مهر با اشاره به خشک‌سالی شدید در استان کرمان گفت: مدیریت تأمین آب برای مردم کرمان باید به‌صورت یکپارچه باشد و نیاز همه مناطق استان تأمین شود.

سال گذشته بارها با تماس با وزارت نیرو در خواست انتقال بخشی از این آب خلیج فارس به شهرکرمان کردیم که هنوز عملیاتی نشده است و اعتقاد داریم با اجرای این طرح مشکل آب کرمان تا حدودی رفع می‌شودمحمدرضا پور ابراهیمی دغدغه‌های اهالی جنوب کرمان را جدی دانست و گفت: اگر اجرای این پروژه موجب تشدید خشک‌سالی و خسارت به کشاورزی این منطقه می‌شود باید تدابیر بیشتری در این خصوص اندیشیده شود.

وی گفت: در خصوص این پروژه همه باید تابع نظرات کارشناسان باشیم اما نباید اجرای یک پروژه به بخشی از استان ضربه بزند و توسعه در این زمینه باید پایدار باشد.

وی با اشاره به اجرای خط انتقال آب خلیج‌فارس به کرمان گفت: این خط لوله از نزدیکی شهر کرمان می‌گذرد و سال گذشته بارها با تماس با وزارت نیرو درخواست انتقال بخشی از این آب به شهر کرمان کردیم که هنوز عملیاتی نشده است و اعتقادداریم با اجرای این طرح مشکل آب کرمان تا حدودی رفع می‌شود.

پورابراهیمی بی‌آبی و خشک‌سالی را با توجه به مشکلات تأمین آب شهرهای بزرگ استان کرمان یکی از نیازهای ضروری دانست که دولت سیزدهم باید برای رفع آن برنامه‌ریزی کند.

دیگر نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص در گفتگو با مهر اظهار داشت: نیاز امروز استان کرمان در مرحله اول تأمین منابع آبی و حل مشکل خشک‌سالی است.

درخواست اصلی مردم و نماینده‌های کرمان از دولت سیزدهم حل مشکل آب است

محمدمهدی زاهدی افزود: یکی از خواسته‌های اصلی نماینده‌های مجلس از دولت سیزدهم برنامه‌ریزی فوری برای رفع مشکل خشک‌سالی است، در مرحله اول تأمین آب شرب مراکز جمعیتی از اهمیت بالایی برخوردار است و در مرحله دوم باید مشاغل موجود در استان کرمان حفظ شود.

وی بیان کرد: اگر راه‌حلی برای خشک‌سالی و بی‌آبی در استان اندیشیده نشود به‌زودی با مشکلات جدی اجتماعی و اقتصادی مواجه خواهیم شد.

زاهدی تصریح کرد: اصلاح الگوی کشت و جلوگیری از هدر رفت آب در استان کرمان باید در دستور کار مسئولان استانی قرار گیرد و از هدر رفت وقت در این خصوص باید جدا پرهیز شود زیرا زمانی باقی نمانده و متأسفانه دولت‌های گذشته دفع وقت کرده‌اند.

هرچند کارشناسان و مردم کرمان در کنار نماینده‌های مجلس همگی اعتقاد دارند باید مشکل تأمین آب به‌صورت جدی و در اسرع وقت پیگیری شود اما مشخص نیست سرانجام میلیاردها تومان سرمایه‌ای که صرف احداث تونل صفار رود و خط انتقال آب این پروژه به کرمان شده چه می‌شود؟