جراحی نظام پولی و ارزی

تا سال ۱۳۹۹ ، قیمت نفت خام در نشریه بین المللى پلتس و قیمت در کشورهاى خلیج فارس، مبنایى بوده براى محاسبه نرخ خوراک پالایشى ها؛ همچنین در سال ۱۳۹۹ قیمت خوراک براساس نرخ صادراتى نفت خام و میعانات تدوین و ابلاغ می گردید. اما به موجب فرمول جدیدى که براى محاسبه نرخ خوراک پالایشی ها درسال جارى تعیین شد به نظر می رسد که محاسبه نرخ خوراک با ضریب خطاى زیادى همراه باشد.

دکترعلى ملکى(دکترى تخصصى مالى بین الملل)

تورم از دیرباز گریبانگیر اقتصاد ایران بوده و هم اکنون وجود آن در تمامی لایه های زندگی و معیشت مردم نمایان است.از سوی دیگر تحریم های ظالمانه بین المللی این درد را در اقتصاد چندین برابر نموده است . حال چاره چیست ؟ در این نوشتار نگارنده با بهره گیری از ابزارهای کلاسیک و نوظهور پیشنهادی را برای جراحی نظام پولی و ارزی با پیش فرض و الزام شفافیت و پاسخگویی در تمامی سطوح اجرایی آن ارایه می نماید.

از یکسو در عرصه بین المللی ، آمریکا و متحدانش در غرب در طی سالیان طولانی با اعمال تحریم های مغرضانه و بد عهدی های مکرر ملت ایران را در مضیقه های معیشتی فراوان قرار داده اند که همچنان ادامه دار است و از سوی دیگر ایران با اتخاذ راهبرد استراتژیک در همکاری بلند مدت با چین قرار است که طی ۲۵ سال چهارصد میلیارد دلار سرمایه گذاری جذب نماید.حال این شریک استراتژیک ایران دارای چه ویژگی هایی است که بتواند برای بلند مدت قابل اتکا و تعامل پایدار باشد.

چین به عنوان دومین اقتصاد قدرتمند دنیا به سرعت در حال تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی دنیاست در حالیکه آمریکا و اتحادیه اروپا با چاپ و تزریق تریلیون ها دلار و یورو به اقتصادشان برای خروج از رکود ناشی از همه گیری کرونا ، با تورم و تبعات آتی آن در اقتصاد هایشان مواجه هستند. همچنین چین با استفاده از فناوری های نوظهور مالی ، پیشرو در ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) خود می باشد که خود انقلابی در عرصه پرداخت و تسویه های بین المللی ایجاد خواهد کرد. از یک طرف سلطه آمریکا در سامانه سوییفت بی اثر شده و از طرفی دیگر پرداخت ها و تسویه های بین المللی که هم اکنون طی چندین روز کاری و با هزینه های بالای ارسال و نرخ مبادله انجام می گیرد به صورت آنی و با هزینه بسیار ناچیز قابل اجراست.

چین به عنوان بزرگترین تامین کننده بازارهای جهان تقریبا در تمامی عرصه های تولیدی و خدماتی است که می تواند به عنوان شریک تجاری اصلی برای کشور قلمداد شود و همچنین قدرت دیپلماتیک ، سیاسی ، نظامی و فضایی آن نیز در این مجال قابل ذکر می باشد که ایران با عضویت در سازمان همکاری های شانگهای می تواند از مزایای آن بهره مند گردد.

با ملاحظات فوق پیشنهاد می گردد ایران طی سه اقدام کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت نظام پولی و ارزی خود را با پشتوانه و ترکیبی از ذخایر طلا و یوآن به ارز جهانروا چین میخکوب نماید یعنی هر واحد ارز ایران با مقدار مشخص و ثابتی از یوآن قابل مبادله باشد.

حال چرا از این تغییر به عنوان جراحی یاد شده است ؟ چرا که یک جراحی نیازمند متخصص توانمند و با جسارت که با تشخیص درست و در زمان صحیح عمل را انجام دهد و از سوی دیگر عمل جراحی نیازمند های مراقبت های ویژه قبل و بعد از عمل جراحی می باشد که حتی مراقبت های بعد از جراحی نیازمند حوصله و ظرافت های خاص می باشد. حال در پیشنهاد فوق ، بایستی اقدامات سه گانه در نهایت شفافیت و پاسخگویی و با اراده ای راسخ، تصمیم گیری و اجرا شود.

در گام اول و در اقدام کوتاه مدت ، بانک مرکزی به منظور جذب و کنترل نقدینگی پلتفرمی هوشمند و با بهره گیری از فناوری بلاک چین و هوش مصنوعی و با رویکرد تامین مالی جمعی خرد(Crowdfunding) ایجاد نماید که در آنجا به عرضه  هر واحد سرمایه گذاری با پشتوانه یک یوآن بطور مثال برابر با پنجاه هزار ریال اقدام نماید. در این بستر حتی فرصت سرمایه گذاری در خردترین مقیاس نیز فراهم می گردد.

ویژگی های این پلتفرم می تواند اینگونه باشد که در سمت عرضه، به همراه و با نظارت بانک مرکزی بنگاه های اقتصادی ، سرمایه گذاران داخلی و خارجی اعم از حقیقی و حقوقی که امکان عرضه یوآن دارند با رعایت پروتکل های احراز هویت و پیشگیری از مصادیق پولشویی می توانند حضور داشته باشند و از این بستر تامین مالی ریالی نمایند. همچنین عرضه می تواند تا حد اشباع تقاضا ادامه یابد و محدودیتی برای سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی وجود نداشته باشد. سرمایه گذاران در این پلتفرم امکان مبادلات داخلی خواهند داشت و از آنجاییکه واحدهای سرمایه گذاری دستخوش تبعات تورمی  نخواهند بود ، سرمایه گذاران می توانند از آنها به عنوان وثیقه های مورد نیاز و یا حتی مبادلات دارایی های سرمایه ای از پیش مشخص شده استفاده نمایند. همچنین صادرکنندگان می توانند بهای کالا یا خدمات خود را از طریق این پلتفرم دریافت نمایند و بازرگانان نیز سرمایه مورد نیاز خود را از طریق عقود اسلامی مرابحه و تضمین بانک عامل خود در این پلتفرم بصورت رقابتی تامین نمایند.

در اقدام میان مدت ، بانک مرکزی در چارچوب همکاری راهبردی با چین با طرف مقابل نسبت به انتشار اوراق قرضه دولتی با پشتوانه نفت خام و با سررسید ۲۰ یا ۳۰ ساله با ارز یوآن مذاکره و اقدام نماید. بطور مثال حجم ۷۷۵ میلیارد یوآن و با سررسید ۲۰ یا ۳۰ سال که اعداد و مکانیزم اجرایی آن در عمل قابل محاسبه دقیق و برنامه ریزی است. از سوی دیگر بستر برای حذف چهار صفر پولی مهیاست ، که دولت نقدینگی کشور را با نرخ ثابت و محاسبه شده ای مثلا همان هر ۵ تومان معادل یک یوآن را به تومان با پشتوانه یوآن تبدیل نماید. همچنین بانک مرکزی ذخایر ارزی یوآن که هم اکنون پشتوانه تومان است را با حضور در بازار پولی و ارزی چین (CFETS) مدیریت ثروت نماید.

در این مرحله اراده و شجاعت تصمیم گیرندگان ، شفافیت و پاسخگویی در تمام مراحل اجرایی و همچنین مراقبت و نظارت های ویژه برای حفظ سلامت و استقلال بانک مرکزی برای نگاهداشت دقیق این نظام پولی و ارزی دارای اهمیت فراوان می باشد.

در اقدام بلند مدت ، بانک مرکزی با رصد هوشمندانه شرایط اقتصاد جهانی و منافع کشور ، از واردات و ذخیره طلا به عنوان دارایی استراتژیک کشور استقبال نماید و تسهیلات تعرفه ای و مالیاتی برای واردات طلا در کشور لحاظ گردد.

همچنین بانک مرکزی از هم اکنون بایستی بستر فناورانه و هوشمند انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی خود مثلاe-Toman را فراهم آورد چرا که همزمان دنیا و کشور چین اراده راسخی برای انتشار ارز خود و انجام مبادلات بین المللی براین بستر را دارا می باشند که در نهایت ایران در موضع منفعلانه قرار نگیرد و به موقع از منافع این فناوری ها بهره گیرد.

ارز دیجیتال بانک مرکزی ایران باید دارای ویژگی اخذ مالیات هوشمند و اتوماتیک براساس هر تراکنش را داشته باشد که پایه و اساس شفافیت در عرصه نظام پولی و مالی کشور خواهد بود. همچنین به منظور حرکت کشور به سوی اقتصاد هوشمند همزمان باید بستر اجرایی بهره گیری از قراردادهای هوشمند(Smart contracs) ، احراز هویت هوشمند(Smart Identity) ، دارایی های هوشمند(Smart Assets) و همچنین اظهارنظر هوشمند(Smart Voting) فراهم گردد که  با سرمایه گذاری به موقع و صحیح، اقتصادی سلامت و با ثبات برای جذب سرمایه گذاران ، کارآفرینان و بازرگانان ایجاد خواهد شد.