قوری‌گل، مساحتی ۲۰۰ هکتاری دارد و از سال ۵۴ نیز در کنوانسیون سایت رامسر به ثبت رسیده است. این تالاب علاوه بر داشتن انواع گیاهان مرتعی، کنار تالابی، شناور و غوطه ور، سالانه به صورت فصلی پرندگانی را در دل خود جای می‌دهد اما به نظر می‌رسد که امسال این تالاب، توانایی پذیرایی از مهمانان‌ خود را از دست داده و همانند نامش ( قوری‌گل = دریاچه‌ی خشک) به سمت خشک شدن رفته است.

آب این تالاب در سال‌های گذشته از طریق بارش‌های فصلی و آبراهه‌های حاشیه‌ی تالاب تامین می‌شد اما با توجه به قرارگرفتن در شرایط خشکسالی و کاهش ورودی آب به تالاب، حق‌آبه آن طی سال‌های اخیر از طریق کانال احداثی از دامنه‌های سهند به نام کانال “صبری چای” تامین می‌شود.

اما با توجه به وضعیت نامناسب کانال انتقال آب به تالاب که اکنون تنها منشا تامین حق‌آبه‌ی آن شده است، شاهد برداشت‌های بی رویه بوده و در نهایت مقدار آبی که می‌تواند حداقل جان این تالاب بین المللی را از مرگ همیشگی‌اش نجات دهد، بسیار کمتر از  انتظار است.

بر اساس گفته‌ی دبیر تالاب‌های آذربایجان شرقی، طی دو سال گذشته، متاثر از شرایط خشکسالی، تخریب و فرسودگی کانال آبرسانی این تالاب، آنچنان که باید آبگیری در قوری‌گول انجام نمی‌گیرد. البته بر اساس پیگیری‌ها، شرکت آب منطقه‌ای که متولی این موضوع است، اقدامات شایانی در خصوص مرمت بخش‌های فرسوده کانال انجام داده اما به جهت وضعیت نامناسب کانال و هم‌چنین روباز بودن قسمتی از مسیر و وضعیت نامساعد بستر مسیر، اتلاف آب در مسیر انتقال بسیار زیاد بوده و نیازمند اصلاح اساسی و یا حداقل لوله گذاری و تعمیر اساسی در این خصوص است که متاسفانه این امر تاکنون تحقق نیافته است.

یداله آذرهوا  ، با تاکید بر این‌که مشکل اساسی کانال آبرسانی تالاب قوری‌گل، بافت مسیر شنی در مجاورت تالاب است، می‌گوید: حق‌آبه‌ی این تالاب فقط ۳.۸ میلیون مترمکعب بوده و نرساندن حداقل‌های نیاز آبی به آن باعث خشک شدن همشیگی‌اش در سال‌های نزدیک خواهد شد.

وی با تاکید بر این‌که حفظ تالاب‌ها نیازمند مشارکت و همکاری تمامی دستگاه‌ها است، اظهار می‌کند: احیا و حفاظت تمامی تالاب‌ها وظیفه‌ای همگانی و عمومی بوده و باید در این راستا تمامی ارگان‌ها و جامعه‌ی محلی تلاش کنند.

وی تاکید می‌کند: از مسئولان شرکت آب منطقه‌ای استان انتظار داریم تا اقدامات لازم جهت ساماندهی این کانال را در اولویت کاری قرار دهند تا حق‌آبه تالاب قوری گول تامین شود و شاهد سرزندگی دوباره این تالاب باشیم.

آذرهوا با اشاره به تاسیس مرکز بازدیدکنندگان و بومگردی در حاشیه تالاب قوری‌گول، می‌افزاید: در این مرکز، مسائل مربوط به تالاب‌ها و آخرین وضعیت آن‌ها در راستای آگاهی رسانی به مردم و علاقه مندان آموزش داده می‌شود و عموم مردم می‌توانند در این مرکز با تنوع زیستی تالاب و منطقه از نزدیک آشنا شوند.

وضعیت نامساعد تامین آب تالاب در سالجاری

مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگاران، از وضعیت آبی نامساعد تالاب بین المللی قوری‌گول خبر داده و می‌گوید: این تالاب، امسال با توجه به کاهش میزان بارندگی و وقوع شرایط خشکسالی در منطقه و هم‌چنین شرایط نابسامان کانال آبرسانی آن نسبت به سال‌های گذشته وضعیت مساعدی به لحاظ آبگیری و تامین حق‌آبه نداشته است.

وی می‌افزاید: با توجه به مساعد نبودن وضعیت کانال آبرسانی، شاهد تصرفات و بهره برداری‌های بی رویه در مسیر انتقال آب به تالاب توسط کشاورزان و ویلاهای غیرمجاز اطراف این تالاب هستیم.

وی تاکید می‌کند: ساخت ویلاهای مسکونی اطراف تالاب و استفاده بی رویه از آب انتقالی به تالاب با حفر چاه‌های غیرمجاز، مشکل بزرگی را برای تالاب به وجود آورده است.

عباس نژاد ادامه می‌دهد: بر اساس آمار ارائه شده از طرف شرکت آب منطقه‌ای استان، میزان آب ورودی تالاب در ابتدای سال آبی جاری، ۰.۹۶ میلیون متر مکعب بوده که در مقایسه با سال آبی قبلی (۱.۴میلیون متر مکعب) به میزان ۰.۴۴ میلیون متر مکعب کاهش آبگیری داشته است.

وی با اشاره به کاهش ۵۳ سانتی متری تراز آب این تالاب، اظهار می‌کند: آبگیری تالاب قوری گول هر ساله از اواسط آبان ماه آغاز و تا اواسط اردیبهشت ماه سال بعد ادامه پیدا می کند اما اکنون وضعیت آبی تالاب نشان می دهد که اگر در فصل آبی جدید روند آبگیری این تالاب به نحو مطلوب انجام نگیرد، چه بسا در سال آتی شاهد خشک شدن کامل این تالاب مهم در استان خواهیم بود.

این تالاب بین المللی، در مسیر بین المللی مهاجرت پرندگان (Bird Fly ways) نیز قرار گرفته و اردیبهشت‌ماه امسال بود که پرندگان درنا بعد از سال‌ها میهمان تالاب بین المللی قوری‌گول شدند.

بر اساس گفته‌ی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، معمولا با توجه به مسیرهای مهاجرتی شناخته شده درنا، این گونه بسیار به ندرت در قوری‌گول مشاهده می‌شود اما امسال فرود دسته‌های مهاجر درنا، اردک سرسفید و سایر گونه‌های مهم پرندگان مهاجر در این تالاب  نشان از اهمیت بالای این تالاب از نقطه نظر قابلیت‌های زیستگاهی به عنوان محدوده مهم تنوع زیستی و پرندگان (IBA) قابل طرح است.

این گونه پرنده، با توجه به تک همسر بودن و وفاداری به جفت خود تا آخر عمر، حتی از احترام ویژه‌ای در آذربایجان برخوردار بوده و به عنوان سفیر بهار در فرهنگ ما نیز شناخته می‌شود.

مهاجرت پرندگان در حال انقراض به تالاب قوری‌گل 

عباس نژاد با اشاره به ۹۲ گونه پرنده شناسایی شده در این تالاب، می‌افزاید: از این پرندگان می‌توان به اردک سرسفید، اردک مرمری و اردک بلوطی اشاره کرد که در ردیف گونه‌های جانوری در حال تهدید به انقراض قرار دارند.

بر اساس گفته‌ی وی، اردک سر سفید یکی از گونه‌های در حال انقراض منطقه‌ی پال آرکتیک است که متاسفانه به دلیل از دست دادن بیش از ۵۰ درصد زیستگاه‌های خود در جهان، جمعیت آن از ۱۵۰ هزار قطعه در اوایل قرن بیستم به حدود ۱۵ هزار قطعه در حال حاضر رسیده و مهمترین عامل این کاهش نیز تغییر کاربری زیستگاه‌های این پرنده به اراضی کشاورزی و سایر عوامل توسعه‌ای است.

بر اساس این گزارش، حفظ تالابی که در کنار تامین مناظر و جاذبه‌ی گردشگری، زیستگاه پرندگان در حال انقراض دنیا نیز است، علاوه بر وظیفه‌ی ملی، یک وظیفه‌ی انسانی نیز محسوب شده و این موضوع مسئولیتی همگانی جهت صیانت از زیست‌بوم‌های موجود و انتقال آن‌ها به نسل‌های آتی است که بر گردن ما و انسان‌های همنوع ما گذاشته شده است.

گفتنی‌است؛ تالاب قوری‌گل در ۱۸ کیلومتری شمالغرب شهرستان بستان‌آباد و ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی تبریز قرار گرفته که ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۹۰ متر است.

این تالاب دارای شکل هندسی نامنظم و آب شیرین بوده و دارای اهمیت ملی و بین‌المللی است که جزو جاذبه‌های گردشگری بسیار مهم در این منطقه از استان محسوب می‌شود.

منبع : ایسنا