صعود ایران به دور حذفی جام جهانی واقعیت است یا رویا؟

به گزارش رمز فردا ، تیم ملی فوتبال ایران به عنوان نخستین تیم آسیایی، حضور خود را در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر قطعی کرد. با این اتفاق، تیم ملی از الان باید خود را برای ۳۰ آبان ۱۴۰۱ یک و حضور در دوحه برای تقابل با رقیبان خود در این رقابت‌ها آماده‌ کند. مهم‌ترین مباحث قبل از حضور ایران، درباره امکان صعود از گروه ‌و تجربه مرحله حذفی این مسابقات است که بعد از پنج دوره شرکت در این رقابت‌ها، هنوز برای ایران رقم نخورده است.

با این حال، وجود یک نسل باتجربه از بازیکنان عمدتا لژیونر و نمایش‌های موفقیت‌آمیز ایران در دیدارهای گذشته، این امیدواری را تا حد زیادی در میان طرفداران فوتبال به وجود آورده است اما کارشناسان نظر متفاوتی دارند و موضوع را پیچیده‌تر از این می‌دانند.

مرتضی محصص و فریدون معینی، مدرسان بین‌المللی و کارشناسان فوتبال، در نشست هم‌اندیشی آنلاین، به برخی سوالات پیرامون سرنوشت ایران در جام جهانی گفت‌وگو کردند که در ادامه می‌خوانید:

سوال: ویژگی اصلی یک تیم که هر مربی برای به موفقیت در جام جهانی نیاز دارد چیست؟ آیا بازیکنان با کیفیت تعیین کننده هستند یا وجود یک برنامه و تاکتیک مناسب برای مقابله با هر تیمی که بازیکنان هم قادر به اجرای آن باشند؟

معینی: شرایط بازی‌های این دوره جام جهانی کاملا متفاوت با دوره‌های پیش است. به خاطر تعویضی که در تاریخ برگزاری مسابقات صورت گرفته، تغییراتی به وجود آمده است. آمادگی لازم که همه تیم‌ها باید داشته باشند، شاید نبینیم. به خاطر دارم که در جام جهانی گذشته تیم ملی بیش از ۲۰ اردوی تدارکاتی را از ابتدای مرحله مقدماتی داشت. همین مساله روی تیم ملی ایران تاثیر گذاشته بود. در این دوره، این مساله مقداری محدود است. هیچ‌کدام از تیم‌ها نمی‌توانند اردوهای لازم را برگزار کنند. شکل کار کاملا متفاوت است.

بارها اشاره کردم که اکثر بازیکنان ما لژیونر هستند و آمادگی آن‌ها در لیگ‌های مختلف، تاثیر مستقیمی روی تیم و سایر بازیکنان می‌گذارد. باشگاه‌های اروپایی بخش اصلی  را در تامین بازیکنان حاضر در جام جهانی تشکیل می‌دهند و به همین دلیل برگزاری با ۴۸ تیم را نپذیرفتند و احتمالا یک هفته مانده به مسابقات هم بازیکنان را به تیم‌ملی می‌دهند و امکان برگزاری اردوها و بازی‌های تدارکاتی نیست چرا که بازیکنان واقعا فشار زیادی را متحمل می‌شوند. بلافاصله بعد از جام جهانی هم به تیم‌های خود باز می‌گردند.

بنابراین توقعات ما باید منطقی باشد. همه تیم‌ها به طور کامل خود را آماده می‌کنند. این که این آمادگی چه تاثیری در نتایج‌شان داشته باشد، قابل محاسبه نیست. اگر خاطرتان باشد، فرانسه در ۹۸ قهرمان دنیا شد و در ۲۰۰۲ در گروه خود بدون گل زده حذف شد. هیچ کس چنین توقعی را نداشت. ایتالیا در ۲۰۰۶ قهرمان شد اما در ۲۰۱۰ ناکام شد.

سوال: یکی از سوالات ما در ارتباط با برنامه‌ریزی بازی‌ها بود. مهم‌ترین نکته‌ای که تیم ملی جدای از برنامه‌ریزی‌های بلند مدت، در این مقطع نیاز دارد، چه می‌تواند باشد.

معینی: خیلی محدود است. شاید بتوانیم در لیگ خودمان تغییراتی هم بدهیم اما برای لژیونرها نمی‌توانیم کاری کنیم. اروپا تلاش کرده فصل فوتبالی خود را زودتر برگزار کند و یک هفته قبل از جام جهانی بازیکنان را به تیم‌های ملی بدهند. بهترین راه این است که همه موارد را در نظر بگیرند. باید کاملا نسبت به این مساله فکر کرد و طوری رفتار کرد که بهترین راه را در نظر  بگیریم.

محصص: به طور صد درصد با آقای معینی موافق هستم. به خاطر اینکه ما یک وضعیت استثنایی داریم. بازی‌ها از روال عادی خود خارج شده است. ۲۱۱ عضو در فیفا هستند و از جام جهانی ۱۹۳۰ اروگوئه تا به حال، فقط هشت کشور برزیل، آلمان، ایتالیا، آرژانتین، فرانسه، اسپانیا، اروگوئه و انگلیس قهرمان شده‌اند. همه ما این را می‌دانیم. هشت کشور این توانایی و شانس  را داشتند. من شانس را آیتم مهم در موفقیت می‌دانم. شما بدون شانس به موفقیت نمی‌رسید. خیلی از تیم‌ها بودند که مثل کرواسی، هلند، بلژیک، پرتغال و … که قهرمان نشده‌اند. اگر به گذشته هم برگردیم و بازی‌های مجارستان و چک اسلواکی را ببینم، آن‌ها هم تا حدودی بدشانس بودند که فاتح جام جهانی نشدند. چرا گفتم هشت کشور از ۲۱۱ کشور قهرمان شده‌اند؟ در آسیا ایران، ژاپن، استرالیا، کره‌جنوبی، عربستان و قطر را برتر از بقیه می‌دانم. این نظر شخصی من است که ممکن است اشتباه هم باشد. برای جام جهانی ۲۰۲۶ آمریکا چه کار کردیم؟ باید این جواب را داشته باشیم. جام جهانی در سه کشور کانادا، آمریکا و مکزیک است. برنامه ما چیست؟ کاری که اسکوچیچ در ۹ ماه می‌تواند انجام دهد چیست؟ تراپاتونی مربی مشهور پیشین ایتالیا عقیده داشت که مربی فوتبال نقش یک جوشکار را دارد اما مربی باشگاهی مجسمه‌ساز است چون زمان دارد و می‌تواند به ظرافت و زیبایی برسد. این را به عنوان بهانه نمی‌گویم. زمان زیادی نداریم که از نظر تاکتیکی مقابل هانسی فلیک، ساوت گیت، لوییس فن خال، روبرتو مارتینز و … تیم ملی خودمان را آماده کنیم. ما باید برای بازی با یکی از تیم‌های بزرگ آماده شویم. خبر خوب، آخرین نتایج ما در جام جهانی ۲۰۱۸ است. ما مراکش را با شانس شکست دادیم. دو بازی قابل قبول و آبرومندانه مقابل اسپانیا و پرتغال داشتیم. روی هم رفته بهترین نتیجه‌ای بود که می‌توانستیم کسب کنیم. بازی‌های مراکش را در جام ملت‌های آفریقا دیدید که تیم مطرحی است. اسپانیا و پرتغال هم همین‌طور بود که در بازی با اسپانیا روی بدشانسی بازی را باختیم. ما صعود نکردیم اما یک مرحله بالاتر آمدیم.

تمام تیم‌های شرکت کننده در جام جهانی سعی بر این دارند که بهترین امکانات، مربی، اطلاعات، بودجه و بازیکن فوق‌العاده را تامین کنند و وارد جام جهانی شوند. تیم ما هم با امکاناتی که دارد وارد می‌شود. گاس هیدینک آمد لیگ کره جنوبی را تعطیل کرد. منظورم این نیست لیگ را تعطیل کنیم اما باید ببینیم به چه شرایطی احتیاج داریم.

سوال: اگر مقوله شانس را هم پایین بیاوریم، صعود از گروه در شرایطی که در سید یک یا دوم با تیم‌های درجه یک رو به رو می‌شویم و در سید چهارم هم با تیم آفریقایی یا آمریکایی رو به رو هستیم، صعود از گروه واقع‌بینانه خواهد بود؟

من به دلایل زیادی خوشبین هستم. وجود لژیونرها در خارج از کشور برای ما نقطه قوت است اما وجود چندین بازیکن و یک مربی نمی‌تواند برگ برنده باشد. ما احتیاج به پویایی گروهی داریم. همیشه کل چیز مهم‌تر از مجموع اجزاء است.

سوال: مهم‌ترین مشکل ما در جام جهانی ۲۰۱۸ چه بود؟ آیا مشکلات تاکتیکی بود یا بازیکنان ما نمی‌توانستند در سطح بالا بازی کنند؟ آیا این مشکلات مرتفع شده است؟

معینی: فکر می‌کنم مشکلات ما مرتفع نشده است. باید قبول کنیم که فوتبال اروپا خیلی جلوتر از ما است. بازی‌های اخیر در لیگ‌های اسپانیا، آلمان و انگلیس را که مشاهده می‌کنیم، لذت می‌بریم. بازی منچسترسیتی را که مشاهده می‌کردم، تعویض بازی را به جای تصویر بزرگ، در هجده قدم حریف آورده بودند. برای من خیلی جالب بود. به سرعت این کار را می‌کردند که دفاع مجبور به اشتباه شود. ۴ گل به تیم نوریچ زدند. خیلی راحت بودند. به نظرم فوتبال آسیا و اروپا فاصله وجود دارد و این فاصله در سرعت انتقال، پرسینگ و اطلاعات است. واقعا اطلاعات امروز خیلی مهم است. می‌گویند تیمی که سرعت پرسینگ بالاتری داشته باشد، به واقعیت نزدیک‌تر است که به برد برسد. این‌ها را آمار آنالیز به مربیان می‌دهد. همه تیم‌ها از چندین آنالیزور استفاده می‌کنند. همه این اطلاعات را دقیقا در اختیار مربی می‌گذارند. باید گام‌های مهم و بزرگی را در راه توسعه فوتبال برداریم. به نظرم این نیاز دنیا است. اگر می‌خواهیم به سطح اروپا برسیم باید این‌ کارها را انجام دهیم.

سوال: با در نظر گرفتن سوال قبلی و توجه به توان بازیکنان درجه یک در سطح جام جهانی و وجود برخی بازیکنان لژیونر که در سطح اروپا هم هستند، آیا مشکلات ما مرتفع شده است؟

محصص:  امیری، حسینی، عزت‌اللهی، آزمون، طارمی، حاج‌صفی، انصاری‌فرد و … بازیکنان باتجربه‌ای هستند که از جام جهانی قبلی داریم. ما کمابیش تجربه را داریم. نمی‌توانیم بگوییم تیمی بدون تجربه و بدون داشتن بازی بین‌المللی هستیم. یک کارشناس خبره فوتبال که با تیم‌های مطرح دنیا مانند منچسترسیتی، تیم ملی هلند، آرژانتین و شوروی و بارسلونا کار کرده بود، اعتقاد داشت آخرین فاکتور برای موفقیت، آمادگی جسمانی است. به نظر ریموند، ارتباط کلامی در فوتبال امروز، اولین فاکتور موفقیت است. این چیزی جز تاکتیک و شناخت نیست. ما زمانی که صاحب توپ هستیم، آیا این جرات را داریم که با شش، هفت پاس به جلو برویم؟ این کار ریسکی است و جرات می‌خواهد. ریموند اجرا و تکنیکی را سومین مولفه موفقیت می‌داند. آیا توانایی اجرا تکنیکی در سطح دنیا را داریم؟ حداقل در آسیا جزو بهترین‌ها هستیم. ما بازیکنان فوق‌العاده‌ای داریم. آخرین مورد هم آمادگی جسمانی است که به نظرم خیلی مهم است.

به سوال شما برگردیم. ما هیچ‌گاه در تمرین هیچ دیداری را نبردیم اما در تمرین امکان باخت بازی هست. اگر تمرینی مبتنی بر واقعیت‌ها نباشد، می‌بازیم. من تمرینات اسکوچیچ را ندیده‌ام. با نتایجی که گرفتیم، به نظرم اسکوچیچ راه درستی را رفته است. یکی از تیم‌های موفق مرحله مقدماتی بودیم. در گروه خودمان تنها یک مساوی مقابل کره‌جنوبی داشتیم. آمار ما بسیار قابل قبول است. تنها دو گل دریافت کردیم که به نظرم گل خوردن مقابل لبنان شانسی بود. عیار تیم ما و کره جنوبی هم در سئول مشخص می‌شود. هر چند هر دو صعود کردند اما عیار هر دو تیم مشخص می‌شود چون بازی حیثیتی است.

هیچ کسی به اندازه کادرفنی از اندازه امیری، آزمون و حسینی خبر ندارد. خیلی راحت می‌توانم درباره نقاط ضعف و قوت تیم ملی صحبت کنم اما یک جلسه هم تمرینات تیم ملی را ندیده‌ام.

آخرین مورد هم این است که خیلی امیدوار به صعود هستم اما زمان کمی برای آمادگی تاکتیکی تیم داریم. این تیم باشگاهی نیست که مربی با بازیکنانش زندگی می‌کند. در مقطعی مربی ملی بازیکنان خود را در اختیار دارد. همه مدافعان  سطح بالای فوتبال سعی می‌کنند طوری جایگری کنند که فضا محدود شود. همه تیم‌های بزرگ هم طوری حملات خود را تمرین می‌کنند که در فضای کوچک به موفقیت برسند. به نظرم اسکوچیچ به جز انتقال، روی ضربات ایستگاهی هم برنامه دارد که در جام جهانی ۲۰۱۸ بسیار مورد استفاده قرار گرفت و انگلیس به همین شکل صعود کرد.

سوال: نگاهی به بازی‌های اخیر تیم ملی ایران در انتخابی جام جهانی، نشان دهنده برنامه و تاکتیک تیم ملی در آینده نیست. با فاصله گرفتن از نظم تاکتیکی ایران در حین دفاع از دروازه خودی، چه برنامه‌ای را برای ایران در جام جهانی متصور هستید؟ اسکوچیچ بارها گفته که با دفاع محض در جام جهانی موافق نیست و برنامه‌هایی را هم برای بخش تهاجمی ایران در نظر دارد. با توجه به ضعف دفاعی ایران مقابل تیم‌هایی مانند سوریه، لبنان، عراق و حتی گل خوردن از تیم ملی هنگ کنگ، فاصله گرفتن از دفاع محض، ایران را دچار چالش نمی‌کند؟

یادم است در لیگ قهرمانان سال ۲۰۱۶، روی انتقال کار کرده بودند. شانس روی کارهای دفاعی رفته بود. همه تیم‌ها به محض از دست دادن توپ، سریعا با نظم دفاعی ظاهر می‌شدند. باز هم بازیکنان به سراغ بازیکنان خلاق رفتند که روزنه‌ها را برای گلزنی پیدا کنند. این کارها واقعا لازم است. این تغییرات است که همه این مسائلی را که سخت است، حل خواهد کرد.

محصص: مربیگری علم همیشه در حال تکامل و پیشرفت است. از جام جهانی ۱۹۷۸ که حشمت مهاجرانی سرمربی ما بوده تا همین الان، فوتبال ما پیشرفت کرده است. خواسته‌های مربی و دانش و اطلاعات پیشرفت کرده است. یک سوال کلیدی درباره تاکتیک کردید که خیلی سخت است. مشکل بزرگ فوتبال این است که هر کسی نظر شخصی خود را می‌دهد. متاسفانه اصرار هم دارند که درست می‌گویند. خدا را شکر من جزو آن گروه نیستم و اشتباه می‌کنم. به اولین بازی ما مقابل سوریه برگردیم. سعی کردم نحوه بازی تیم ملی را بررسی کنم. اولین بازی‌ای که مقابل سوریه بازی کردیم، سرلک و نوراللهی‌ هافبک دفاعی‌های ما بودند. جلوی این دو نفر، قلی‌زاده، قدوس و طارمی بودند. این بازی را با کره‌جنوبی مقایسه کنید که وحید امیری دفاع چپ ما بود. جلوی سوریه ۱-۳-۲-۴ و جلوی کره ۲-۴-۴ بودیم و طارمی و آزمون در خط حمله بودند. وقتی درباره تاکتیک حرف می‌زنیم، درباره تصمیم‌گیری با توپ و بدون توپ است. فقط سیستم نیست. مطلبی که می‌گویم این است که ما احتیاج داریم از اسکوچیچ درباره تاکتیک تیم سوال کنیم. دراگان الان هم تمام اطلاعات خود را در اختیار ما نمی‌گذارد. عزت‌اللهی را در بازی‌های زیادی به عنوات تک هافبک داشتیم. جلوی او امیری و قلی‌زاده بودند.

صحبت‌هایی را که امروز مطرح کردیم، درباره تیم ملی است. اگر باشگاهی بود، انتظارات ما بیش‌تر می‌شد. امروز درباره مربیان ملی صحبت می‌کنیم که وقت زیادی ندارند. مگر این‌که گاس هدینک باشد و مسابقات را تعطیل کند.

سوال: اگر مطلبی اضافه بر سوالات ما دارید؟

محصص: مربی ما عملکرد خوبی داشته است و امیدوارم این موضوع به عملکرد در سطح بالا تبدیل شود. این توانایی را در مربی و بازیکنان خودمان داریم. آقای معینی به آمادگی بازیکنان لژیونرهای ما اشاره کرد. خیلی مهم است. آیا آن‌ها در آبان ماه این آمادگی را دارند؟ به لیگ داخلی خودمان توهین نمی‌کنیم. مربیان ما بسیار بسیار خوب کار می‌کنند. با همه انتقاداتی که می‌شود، اصلا منصفانه نیست که لیگ خودمان را با خارج از کشور مقایسه کنیم. مربیان سعی و تلاش می‌کنند. امیدوارم بعد از جام جهانی با دستاوردهای خیلی خوبی لیگ سال آینده را پربارتر ببینم.

معینی: همه تیم‌ها تلاش می‌کنند با بهترین عملکرد در جام جهانی حاضر شوند. امیدوارم تیم‌ملی ما هم با تمام امکانات در جام جهانی حاضر شود. همه چیز به شرایط جسمانی و روانشناختی بازیکنان در آن لحظه دارد. انگیزه‌های مهمی که مربی می‌تواند داشته باشد و به بازیکنان منتقل کند. بازیکنان ما خلاق هستند. به ویژه در خط حمله می‌توانیم نوآوری‌های تازه‌ای داشته باشیم.

منبع : ایسنا