“فرهاد آگاه” در نشستی با موضوع آب و پسته با بیان اینکه اغلب مسائل کلان در کشور ما به نحوی با مسئله اقتصاد کلان عجین شده و مشکل است بخواهیم یکی را بدون پرداختن به دیگری حل کنیم اظهار داشت: در بحث صرفه جویی در آب به نظرم ناچارا به بحث های اقتصاد کلان کشیده می شویم.

وی با بیان اینکه رسیدن به صرفه جویی با نصیحت، خواهش و تهدید هیچ وقت حاصل نمی شود، افزود: به نظر بنده صرفه جویی یعنی علم اقتصاد؛ تخصیص بهینه منابع محدود به خواسته های نامحدود در تعریف علم اقتصاد آمده و نشان می دهد اگر بخواهیم به صرفه جویی در آب یا هر کالای دیگری برسیم هیچ راهی جزء روی آوردن به علم اقتصاد نخواهیم داشت.

آگاه تصریح کرد: کالایی مانند آب شیرین در مناطق کویری ایران منبع محدودی است و لازم است برای تخصیص منابع، بازار آزاد را تعریف کرد؛ بازار آزاد مکانیزم هایی دارد که به صورت خود تنظیم بازار را به سمتی سوق می دهد که از دل آن قیمت بیرون می آید و رقابت کاملا آزاد در جریان باشد.

وی بیان کرد: چنانچه بخواهیم صرفه جویی و تخصیص بهینه درمورد آب را انجام دهیم نخستین مورد این است که آب تبدیل به کالای اقتصادی بشود و این اتفاق زمانی می افتد که درمورد آب تملک و مبادله ایجاد کرد.

عضو هیئت مدیره انجمن پسته ایران گفت: برای اینکه صرفه جویی در آب محقق شود، هیچ راهی به جز این نیست که باور عمومی ایجاد شود که آب تبدیل به کالای اقصادی شود. ضمنا بنده منکر اثربخشی روش های دیگر نمی شوم اما نمی توان به سمت یک مسئله رفت و راه حل ۹۵ درصدی آن را نادیده گرفت.

وی اظهار کرد: اقتصاد در صرفه جویی، مسائل این حوزه را حل می کند و اگر اقتصاد را رها کنیم امکان اینکه به اهداف برسیم، هیچ وقت وجود ندارد و لازم است دولت در این راستا پیش نیازهای لازم برای اینکه آب تبدیل به کالای اقتصادی بشود را فراهم کند و در غیر این صورت هرچه در این باره حرف بزنیم، در حد شعار بیشتر باقی نمی ماند و منجر به نتیجه نمی شود.

آگاه با اشاره به اینکه در نیم قرن اخیر متاسفانه مسیر حرکت جامعه و دولت به سمت سست کردن پایه های مدیریت و جلوگیری از مبادله آزادانه آب بوده است، افزود: در زمان قدیم که قنوات تنها راه استحصال آب در مناطق کویری بودند، از نظر عرف و شرع کسی که می توانست آب را استحصال بکند، منوط به اینکه منجر به ضرر به دیگران نشود، مالک آب می شد و حق خرید و فروش آن را داشت و مالکیت آب کاملا مسئله پذیرفته شده ای بوده است.

وی بیان کرد: با پیدایش تکنولوژی حفر چاه عمیق هزینه استحصال آب پایین آمد و بعد از آن نظام های سنتی شاید پاسخگو نبود و در سال ۴۵ قانون حراست و حفظ آب های کشور و بعد از آن قانون آب و ملی شدن آن تصویب شد و مالکیت خصوصی به سمت مالکیت دولتی سوق یافت و ریشه بسیاری از مشکلاتی که در هدررفت آب ایجاد شده از همین جا نشات می گیرد و پایه های مالکیت آب و حق منابع آب سست تر شد.

عضو هیئت مدیره انجمن پسته ایران گفت: طی سال های اخیر تلاش هایی برای تدوین قانون آب شده که به نظر می آید دولت به دنبال این است آب پاکی را روی دست مالکیت خصوصی منابع آب بریزد و آب ها را دولتی بکند به عنوان مثال ماده ۴۴ قانون توزیع عادلانه آب در عمل هیچ گاه پیاده نشده است.

وی با بیان اینکه بیش از آنکه مشکل قانون داشته باشیم، مشکل اجرای قانون و عدم اعتقاد به قانون را داریم، گفت: اگر بخواهیم به صرفه جویی آب برسیم چاره ای جز اقتصادی کردن آب نداریم و باید مالکیت آب از مالکیت زمین با مصرف تعریف شده، جدا شود.

آگاه در ادامه عنوان کرد: یکی از لازمه ها این است دولت در بازار دخالت نکند و یکی از نکات مهم درباره بازار این است که یارانه و رانت انرژی در اقتصاد ایران به شدت خالت می کند.

این فعال اقتصادی تصریح کرد: حدود ۳۰ سنت نرخ هر مترمکعب گاز فروشی ما به عراق است و نرخ گازی که به صنایع داده می شود، یک و نیم سنت است؛ تکنولوژی تولید فولاد احیای مستقیم که همه کارخانه های ایران با این تکنولوژی کار می کنند، در دنیا مقرون به صرفه نیست اما تولید فولاد به این شکل و به خاطر رانتی که روی نرخ گاز و برق در ایران داده می شود، صورت می گیرد و تفاوت نرخ گاز صادراتی و کارخانه نهایتا تبدیل می شود به سود کارخانه و می رود به جیب سهامداران کارخانه در حالی که این پول متعلق به ۸۰ میلیون ایرانی است.

آگاه بیان کرد: دولتمردان فکر می کنند مصرفه آب در صنعت به صرفه تر است تا در کشاورزی. اما چگونه است که در کشورهای دیگر با شتاب بسیاری پسته کشت می شود؟

وی تصریح کرد: باید با استفاده از روشهای مختلف باعث بهبود بهره وری در پسته و کشاورزی بشویم که مدرنیزیشن سیستم آبیاری باعث صرفه جویی در تولید پسته می شود و روش دیگر تغییر پیوند به نمونه پرباز ده تر است اما اینها منجر به کاهش مصرف آب در تولید پسته نمی شود.

عضو هیئت مدیره انجمن پسته ایران اظهار کرد: اگر کاهش مصرف بخواهد اتفاق بیفتد چند راه متصور است و نخستین کار سیلی طبیعت است که به دنبال برداشت بی رویه، سطح سفره های آب کاهش یافته است.

وی با اشاره به اینکه اتفاق دوم، حذف یارانه های انرژی است که منجر به کاهش مصرف آب می شود، افزود: راه دیگر این است دولت وارد عمل شده و مجوزهای زیادی را که صادر کرده از مردم بخرد و از برداشت های غیرمجاز آب جلوگیری کند.

آگاه در ادامه با اشاره به اینکه سرعت رشد مصرف آب از سرعت رشد تولید خیلی بیشتر است، تصریح کرد: تولید پسته در کرمان رو به افول است به خاطر کاهش کمیت و کیفیت آب. اما در سایر نقاط ایران پسته در حال کشت است و درآمد خیلی خوبی برای کشاورزان ایجاد می کند.

وی بیان کرد: دولت اگر می خواهد کمک کند باید شرایط ایجاد بازار آزاد در همه کالاها را فراهم کند و در کف بازار آزاد است که تعیین می شود منابع آب به چه سمتی برود و من از پسته و هیچ چیز دیگری دفاع نمی کنم، تنها ارگانی که صلاحیت این تصمیم را دارد مکانیزم بازار آزاد است.

این فعال اقتصادی گفت: امروز هیچ باغدار پسته ای در استان کرمان این اطمینان را ندارد منبع آبی که امروز دارد دو سال دیگر داشته باشد و ایجاد باغ جدید به خاطر کم آبی در استان کرمان کار عاقلانه ای نیست.

منبع : ایسنا