دکتر حسین کیوانی  درباره تعداد طرح‌ها و مجوزهای کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: همه طرح‌های پژوهشی، ملزم به دریافت مجوز کمیته اخلاق در پژوهش‌ هستند و در سال ۱۴۰۰ تعداد طرح‌های بررسی‌شده در کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی ایران افزایش یافت. به طوری که در سال ۹۹،  در کارگروه اخلاق دانشگاه یک هزار و ۸۵۹ طرح و در سال ۱۴۰۰، یک هزار و ۹۴۹ طرح بررسی شد.

وی با اشاره به حساسیت‌های ایجاد شده در خصوص مسائل اخلاق در پژوهش، ادامه داد: در حال حاضر هم در داخل کشور و هم ناشرین خارج از کشور، حساسیت زیادی نسبت به مجوزهای اخلاق پیدا کرده‌اند و حجم طرح‌های بررسی‌شده در کمیته اخلاق بسیار زیاده شده است. حجم کار به حدی زیاد شده که در دانشگاه علوم پزشکی ایران، پنج کمیته اخلاق دیگر هم تشکیل دادیم که مجوزها را صادر کنند.

چرا تخلفات پژوهشی افزایش داشته؟

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به افزایش آمار تخلفات پژوهشی این دانشگاه، گفت: شاید دلیل این افزایش، بررسی‌های بیشتری باشد که انجام گرفته است. تعداد شکایات در کمیته اخلاق پژوهش این دانشگاه در سال ۱۳۹۹، ۱۰ مورد بوده و این آمار در سال ۱۴۰۰ به ۹ مورد رسیده است. البته هیچ‌کدام از این تخلفات محرز نشده است. همچنین تعداد مقالات ریترکت شده این دانشگاه در سال گذشته هفت مورد بوده که در سال ۱۴۰۰ به چهار مورد کاهش یافته است.

وی با اشاره به مقالات ریترکت‌شده در این دانشگاه، گفت: دانشگاه با اعضای هیئت‌علمی که مقاله آن‌ها از نظر کمیته اخلاق مشکل داشته، برخورد کرده و جلوی ارتقای آن‌ها گرفته شده است. حتی ریاست دانشگاه دستور دادند که اگر فردی به واسطه مقالاتی که در آن‌ها رعایت اخلاق نشده و یا تحقیق کافی انجام نداده و یا پرسش‌نامه‌ها کافی نبوده، ارتقا پیدا کرده است، ارتقای آن فرد پس گرفته شود.

کیوانی ادامه داد: این یکی از سخت‌گیری‌های زیادی است که کمیته اخلاق و دانشگاه در این خصوص انجام می‌دهد؛ چرا که این موضوع وجهه کشور را زیر سوال می‌برد.

وی با بیان این‌که اصرار داشتن روی مقاله، تبدیل به بیماری می‌شود، گفت: طبیعتاً وقتی که ما یک رقابتی در تعداد مقاله ایجاد می‌کنیم و آن منجر به اچ ایندکس و ارجاع و … می‌شود، متاسفانه تخلفات ما نیز بیشتر می‌شوند.

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران خاطر نشان کرد: البته خوشبختانه این تخلفات به موقع شناسایی شده و افراد بعضاً مقاله‌شان را خودشان ریترکت کردند و یا ما اعلام کردیم تا ریترکت شوند.

وی در خصوص روند کار کمیته اخلاق، توضیح داد: روند کار به این صورت است که در خصوص برخی تخلفات گزارشاتی به کمیته اخلاق می‌شود. برخی مسائل مانند پلاجیاریسم (Plagiarism) یا سرقت علمی نیز از طریق نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب بررسی می‌شود و اگر ادبیات، موضوع یا نوشتار مقاله مشابه باشد، این موارد را کمیته اخلاق به صورت فعال پیگیری می‌کند.

کیوانی ادامه داد: بعضاً حتی دیده شده که در یک مطالعه که با تکمیل پرسش‌نامه‌ها انجام شده و بر اساس آن مقاله نوشته شده، چون پژوهشگر دسترسی به پرسش‌نامه نداشته و یا پرسش‌نامه‌ها را گم کرده، اجازه چاپ مقاله به آن ندادیم.\

ایسنا