عدم مداخله آستان شاهچراغ درتخریب بافتهای تاریخی شیراز

به گزارش رمز فردا ، علیرضا صحرائیان ـ معاون  توسعه و مدیریت آستان شاهچراغ ـ در یک برنامه تلویزیونی درباره طرح واکنش‌برانگیز ساماندهی بافت اطراف حرم شاهچراغ که با حضور دو موافق از تولیت آستان شاهچراغ و استانداری و دو منتقد پخش شد، گفت: قبل از انقلاب شرکت «امکو» طرحی را تصویب می‌کند، حرم (شاهچراغ) همیشه طرح مصوب داشته، هرچند طرح «امکو» دستخوش تغییراتی شده است. شاید یکی از دلایل این‌که اطراف بافت حرم‌ها در شیراز دچار آسیب شده و همه ناراحت بافت هستند، ‌بلاتکلیفی بوده و عزم ملی برای رفاه حال مردم و مجاوران حرم ایجاد نشده است که ساماندهی و بازآفرینی واقعی اطراف حرم‌ها شکل بگیرد.

قبرفروشی و ارزان‌خریدن خانه‌ها شایعه است

او سپس با اشاره به محدوده طرح ۵۷ هکتاری که متمرکز در قلب بافت تاریخی شهر شیراز است و منتقدان و معترضانی دارد، ‌ اظهار کرد: بافت تاریخی شیراز بالغ بر ۳۶۰ هکتار مشخص شده است که در آن، محدوده طرح ۵۷ هکتاری قرار دارد، اما این‌طور نیست که این محدوده (۵۷ هکتار) به صحن تبدیل شود و در آن قبرفروشی شود و یا تجاری‌سازی شود و یا اتفاقی بیفتد که دور از هر ذهن شفافی است. حرم برای شیرازی‌ها و ایرانی‌ها آستانی مقدس است و اگر قرار است طرحی هم تصویب شود یا تصویب شده، علت آن است که رفاه مردم و زائران را تامین می‌کند و قصد و غرض دیگری ندارد.

صحرائیان اضافه کرد: اتفاقا ما بارها معترض تجاری‌سازی و بویژه «مجتمع بین‌الحرمین» بودیم که از ابتدای خیابان حضرتی آغاز می‌شود و تا نزدیکی حسینی، روبه‌روی حرم سیدعلاءالدین حسین ادامه پیدا می‌کند. ما همیشه مخالف بودیم ولی خیلی‌ها فکر می‌کنند این مجتمع تجاری به حرم مربوط است، درحالی که فقط نام حرم را دارد و به بخش خصوصی مربوط می‌شود. همین طرح، هشت و نه هکتار از بافت ارزشمند تاریخی شیراز را دچار آسیب و شکاف کرده است و بارها تولیت وقت مکاتبه رسمی داشته و به استانداری و شهرداری اعتراض و شکایت رسمی کرده است. این مجتمع سال ۷۴ ساخته شد.

معاون  توسعه و مدیریت آستان شاهچراغ تاکید کرد: تولیت حرم مخالف تجاری‌سازی است.

او درباره طرحی که به قسمت شرقی آستان که تا محدوده حرم سیدعلاءالدین حسین را در برمی‌گیرد، گفت: توسعه حرم با بافت تاریخی ارتباطی ندارد و این محدوده جزو املاک و زمین‌های آستان است. ما در این محدوده یک موزه داریم که داخل محدوده حرم بوده و  قرار است توسعه یابد. دارالشفائی هم در ضلع جنوبی حرم قرار دارد. در ضلع شمالی آستان نیز، بیمارستای بوده که به حرم مطهر شاهچراغ اهدا شده و کنار آن هم زمینی است که به آستان مربوط است. همه این‌ها را تجمیع کردیم و دارالشفاء می‌سازیم که قرار است خدمات خیریه ارائه دهد. آستان در محدوده صحن جدید تعدادی املاک دارد که آن‌ها تملک کرده و خودش زیرنظر کارشناسان میراث فرهنگی مرمت کرده تا به موزه تبدیل شده است.

معاون تولیت آستان شاهچراغ اظهار کرد: این شایعه را که قرار است زمین‌های اطراف حرم را به قیمت متری هشت هزار تومان از مردم خریداری کنند و بعد آن‌ها را به عنوان قبرِ دو سه میلیاردی بفروشند، تکذیب می‌کنم.

او گفت:‌ما قرار است این محدوده را به پایلوت گردشگری مذهبی تبدیل کنیم و قرار شده بناهای واجد ارزش در این محدوده، شناسایی و کارشناسی شوند. در این محدوده خانه‌هایی چون «حسنی اردکانی» و «صدر جهرمی»، «اکبری» و «ظریفکار» وجود دارد که اصلا آن‌ها را تخریب نمی‌کنیم و مقاوم‌سازی می‌کنیم و از ظرفیت این بناها برای گردشگری استفاده می‌کنیم. آن طرحی که با حفظ و احیای بافت تاریخی قرار است به‌سازی و مطلوب‌سازی شود و محل بحث ما است ۱.۵ هکتار از ۳۶۰ هکتار است که البته اجرای آن برعهده حرم نیست و اجرای آن با وزارت راه و شهرسازی و شهرداری شیراز است.

صحرائیان تاکید کرد: آستان مقدس شاهچراغ، نه مصوب‌کننده و نه مجری طرح است و نه به کسی فشاری می‌آورد که کاری انجام شود. این‌طور نشود به نام حرم و به کام دیگران باشد. ما در حال حاضر فقط نیازهای زائران و مجاوران و مردم را تشریح می‌کنیم و اتفاقا یکی از ارگان‌هایی هستیم که اعتقاد داریم هرچه سریع‌تر این موضوع تعیین تکلیف شود و دولت و رییس‌جمهور و دستگاه‌های دخیل، این طرح به‌سازی را اجرا کنند.

تخریب و تملک خارج از محدوده ۱.۵ هکتار متوقف شده است

در ادامه برنامه تلویزیونی «ثریا» امیرحسین جمشیدی ـ مدیرکل دفترفنی و حمل و نقل و ترافیک استانداری فارس ـ با مرور طرح‌های توسعه و تخریب‌های گذشته، تاکید کرد که ما بافت تاریخی را هویت خود می‌دانیم و در ادامه اظهار کرد: براساس طرح مصوب که ۱۲۰۰ پلاک را در شمال خط مشکی دربرمی‌گیرد، شهرداری شیراز از یک ماه گذشته مجاز شده است براساس نوع پلاک و کاربری که در کمیسیون ماده ۵ مشخص شده، مجوز مرمت، تجدید بنا و یا بهسازی صادر کند و هیچ‌کسی در این محدوده حق ندارد مالکیت را از مردم بگیرد.

او با بیان این‌که برای مجموعه یک‌ونیم هکتاری طرح شهری خوبی تهیه شده که باعث بازآفرینی و حفظ بناهای واجد ارزش می‌شود، تاکید کرد: در هیچ یک از طرح‌ها که از آن‌ها حرف شده نباید تملک اتفاق افتد.

اگر طرحی برای تخریب ندارید چرا تملک می‌کنید؟

محمدمهدی کلانتری ـ مدرس دانشگاه، ‌ کنشگر و پژوهشگر مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی ـ نیز در این برنامه تلویزیونی با اشاره به تاریخچه بافت شیراز و تخریب‌هایی که تا کنون اتفاق اتفاده است، نقشه‌های هوایی از بافت شیراز را قبل و پس از تخریب‌ها در دوره‌های زمانی مختلف مرور کرد و  گفت:‌ نهادهایی پشت یک عنوان مقدس و به نام حرم تخلفات خود را پنهان می‌کنند. جلوی این جریان باید گرفته شود.

صحرائیان ـ معاون  توسعه و مدیریت آستان شاهچراغ ـ در ادامه این سخنان یادآور شد که آستان مقدس شاهچراغ مخالف آن طرح‌ها بوده است. ما معتقد بودیم می‌توانستیم به جای آن مجتمع یک معبر ایجاد کنند.

کلانتری هم اضافه کرد: این تخریب طی ۱۱ سال اتفاق افتاد، درحالی‌که هیچ طرح مصوبی نداشت. خیابان را که ساختند، دنبال طرح آن رفتند. بعضی‌ها می‌گویند طرح نداریم، ولی سوال این است، چرا تملک می‌کنید؟ این طرح‌ها (پروژه نیکان و مجتمع بین‌الحرمین) به نام حرم و به کام سوداگران بود. کسانی که آن پروژه را اجرا کردند، حالا به آن‌ کارها در کارنامه اجرایی‌شان افتخار می‌کنند.

این مدرس دانشگاه به بازدید هفته گذشته رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی از بخش‌هایی از بافت تاریخی شیراز اشاره کرد و گفت: با وجود آن‌که معاون استانداری تاکید کردند بالاتر از خط پژوهشگاه میراث فرهنگی و مشاور، تخریبی قرار نیست رخ دهد، اما در همان مصوبه کمیسیون ماده ۵ در بندی به اتصال ۸ امامزاده پرداخته شده، با این شرایط چگونه تخریب‌ها به بالای خط (منسوب به پژوهشگاه) نمی‌رسد؟

جمشیدی ـ مدیرکل دفتر فنی و حمل و نقل و ترافیک استانداری فارس ـ در پاسخ به این پرسش گفت: مشاور طرح پیشنهاد کرده مسیر زیارتی تعریف شود که معنی آن، گشودگی راه نیست. تنها نکته‌ای که کمیسیون ماده ۵ تصویب کرده با رویکرد حفظ وضعیت وجود این گذر ایجاد می‌شود و هیچ تخریبی بالای خط (مشکی) اتفاق نمی‌افتد.

کلانتری اما به نگرانی‌های دیگری درباره اجرای طرح ساماندهی اطراف حرم اشاره کرد و گفت: بازدید هفته گذشته در این مسیر بیانگر آن بود که ۳۳ پلاک، نامه شهرداری را گرفته‌اند و دو نهاد اداره راه و شهرداری شیراز درحال تملک آن خانه‌ها هستند. نگرانی دیگر این است که آن نامه‌ها فقط برای خانه‌های این محدوده داده نشده است؛ چرا که سخنگوی شورای شهر مطرح می‌کند نه تنها طرح توسعه اتصال شاهچراغ به «بقعه سید تاج‌الدین غریب» نیز مطرح است و خیلی از پلاک‌ها در این مسیر تملک شده است. طرح دیگر اتصال تا علی بن‌حمزه است که در اختیار مشاور قرار دارد. طرح توسعه تا دروازه قرآن پیش می‌رود، این طرح با عنوان «عرفان» بدون آن‌که طرح مصوب داشته باشد درحال تملک خانه‌هاست. پروژه دیگر، ایجاد زیرگذری تا حرم شاهچراغ است که آن‌ هم مصوبه ندارد، که حالا معاون استاندار می‌گویند متوقف شده است.

وزارت میراث فرهنگی نقش وزارت راه را بازی می‌کند

محسن اکبرزاده ـ معاون پژوهشی پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن ـ که به عنوان کارشناس و منتقد در این نشست حضور داشت، به تجربه طرح توسعه حرم امام رضا (ع) در شهر مشهد اشاره کرد و گفت: تجربه در شیراز و مشهد نشان می‌دهد این طرح‌ها اتفاق نمی‌افتد، چون نه قوانین و نه بازیگران اصلی و نه شرایط اجتماعی و نه نظام اقتصادی سوداسالار و دلالی عوض نشده است و بنابراین هرچه می‌گویند اتفاق نمی‌افتد، تجربه نشان داده که اتفاق می‌افتد. می‌گویند «کلاه بیاور»، سر می‌آورند. وقتی شلخته تملک می‌کنم و با هیچ یک از این خط‌ها کار نداریم، یعنی کارفرما و دستور بالاسری خود را مصوبه را الزامی نمی‌دانیم.

او با اشاره به تجربه بافت مشهد و طرح توسعه حرم که خط دید حرم امام رضا (ع) را شکسته است، اظها کرد: طرح «تاش»  که از نیمه دهه ۷۰ با هدف بهسازی بافت پیرامونی حرم امام رضا (ع) اجرا شد و این‌قدر به آن انتقاد می‌شود، یک ساختمان شش طبقه بود که با وجود طرح مصوب شورای عالی و تمام مکانیزم‌های نظارتی و قدرتی در مشهد، در ۱۳ طبقه ساخته شد، دستگاه مجری آن را ۱۳ طبقه کرد. کنار حرم تمام خطوط آسمان حرم شکسته شده است، آیا دستگاه‌های نظارتی در استان فارس توان بالاتری به نسبت شهرهای دیگر دارند که توان کنترل آن طرح‌ها را به ایشان می‌دهد؟ نگرانی درباره بافت شیراز، دقیقا بخش‌های ابهام‌دار آن طرح‌هاست.

معاون پژوهشی طرح ثامن ادامه داد: یک مشاور برای این طرح (ساماندهی بافت اطراف حرم) انتخاب شده که همه می‌گویند خیلی خوب بوده و به او وقت و بودجه داده‌اید و طرحی را تهیه کرده که از سمت وزارت راه، به عنوان وزارت توسعه‌دهنده بوده است. از سوی دیگر، وزارت میراث فرهنگی که باید نقش حفاظتی داشته باشد، اجازه داده فراتر از خط مشاور پیش بروند. این چه رویکردی است که وزارت میراث فرهنگی دارد؟ بازی و نقش وزارت میراث فرهنگی وزارت راه عوض شده است، یکی دیگر در زمین دیگری بازی می‌کند. حالا هم هفت صفحه مصوبه آورده‌اند که بسیاری از بندهای آن درهایی را باز کرده‌ که تحت کنترل نیست.

اکبرزاده بیان کرد: وقتی دو سه دهه جلوی توسعه بافت را می‌گیریم، این بافت را مستضعف می‌کنیم حتما آن خانه‌ها مشکل پیدا می‌کند و در نهایت آن بافت را خلاص می‌کنیم. در واقع بهشتی که از آن حرف می‌زنند، به این شکل تحقق پیدا نمی‌کند. در مشهد دولت در بافت ۳۶۰ هکتاری شهر ۱۴۵۰ پلاک تملک کرده است، آن طرح با پیشرفت کمتر از ۵۰ درصد متوقف شد و حالا دولت مانده با این پلاک‌ها چه کند، شاید آن‌ها را در طرح مولدسازی واگذار کند، اما چه می‌شود دولت یکباره بزرگترین زمین‌دار اطراف حرم ‌ها می‌شود، آیا اراده دولتی بوده است؟ خیر! یک ضابطه‌ای وجود داشته است و اتفاقی اتفاده که پیاده‌نظام دلالی ایجاد کرده است.

معاون پژوهشکده شهر ثامن اضافه کرد: نگرانی ما درباره بافت شیراز این است که وزارت راه و شهرسازی و شهرداری، هر دو  درحال تملک هستند. البته آن‌ها با مردم روبرو نمی‌شوند، کارگزارانی را می‌آورند که سودی از این کار می‌گیرند تا مردم را متقاعد کنند. در مشهد نخست، نانوایی‌ها، مدرسه‌ها و شبکه زیستی پشتیبان سکونت را حذف کردند و تملک‌ها شلخته اتفاق افتاد. شاهد رفتارهای غیررسمی بودیم که از ارزان‌فروشی خانه مردم منفعت می‌برد. اتفاق‌های بدتر و زننده‌تری رخ داد، یک خانه را آنقدر دست به دست می‌کردند که سود کارگزار آن، یک‌ونیم برابر می‌شد. آن‌قدر با قیمت‌ها بازی شد و زندگی مردم گروگان گرفته شد که تمام فرآیند آن آزاردهنده بود.

او بیان کرد: «اعیان‌سازی» رفتار سوداگرانه است که جامعه تضعیف‌شده را مثل گوشت قربانی، پاره پاره می کنند. این میان، آستان‌های مقدس و مردم از بین می‌رود وحیثیت دولت‌ها می‌رود. فقط دو دسته سود می‌برند: پیمانکاران و کارگزاران.

معاون پژوهشی پژوهشکده شهر ثامن مشاور استان شاهچراغ در پایان سخنان نماینده استانداری فارس و معاون تولیت آستان شاهچراغ که تاکید داشتند تخریب و تملکی فراتر اتفاق نمی‌افتد، گفت: مشاور آستان سال ۹۷ به آستان قدس رضوی (مشهد) آمد و گرافیکی از طرح بافت پیرامون شاهچراغ نشان داد که از دروازه قرآن تا دروازه کازرون گسترش داشت. یک چیزهایی وجود دارد که هنوز سطحی از ابهام و نگرانی را حفظ می‌کند، مثل طرح وصل کردن امامزاده‌ها به یکدیگر. ما باید به نظر همان مشاور طرح (وزارت راه) برگردیم که کم‌ترین تخریب‌ها را دارد.

منبع :  ایسنا