سیاسی کردن شیر مادر!

اخیرا با به میان آمدن پای برخی رسانه‌های خارجی، اختلاف نظرهایی درخصوص قیاس زبان فارسی با زبان‌های بومی و قومی که پیش‌تر نیز گاهی موجب شکل‌گیری بحث‌هایی می‌شد، شکلی دیگر گرفت و موجب ترند شدن هشتگ‌هایی همچون «منوفارسی» شد. ماجرا از این قرار بود که صفحه العربیه فارسی در توییتر مدتی پیش لینک کارزاری توییتری با عنوان «رنج به دلیل زبان مادری با هشتگ #منوفارسی» را به اشتراک گذاشت و پس از این خاکستر ماجرایی کهنه بار دیگر شعله‌ور شد. از همین‌جا بود که واکنش‌ها آغاز شد و بحث‌ها شدت گرفت. در عین حال، چیزی نگذشت که پای بی‌بی‌سی فارسی هم به ماجرا باز شد.

در پی این ماجرا، اکبر اکسیر، شاعر طنزپرداز در گفت‌وگو با ایسنا درخصوص اظهارنظرهایی مبنی بر مانع دانستن زبان فارسی برای زبان‌های قومی و بحث‌هایی که در این زمینه ایجاد می‌شود، اظهار کرد: این بحث تازه نیست؛ از قبل از انقلاب هم وجود داشته است و همیشه یک عده آمده‌اند و فکر کرده‌اند که اگر بحث زبان فارسی و ترکی را جلو بیندازند، می‌توانند از آن سوء استفاده کنند. در صورتی که این‌طور نیست و اولین زبان دنیا، زبان مادری است که همه ما به همین زبان بزرگ شده‌ و صحبت کرده‌ایم. در کنار این، در تمام کشورهای دنیا یک زبان ملی، وفق‌دهنده همه این زبان‌های مادری است. همیشه در آموزش و پرورش، دانشگاه، مسائل فرهنگی مختلف و… به یک زبان ملی نیاز داریم تا بتوانیم وحدت ملی را از این طریق حفظ کنیم.

او در ادامه به ماجرای این بحث که چرا نماز باید به زبان عربی خوانده شود، اشاره کرد و گفت که برای نشان دادن وحدت مسلمین است که همه باید به یک زبان واحد حرف بزنند و در عین حال بیان کرد: حالا می‌گویند همه اقلیت‌های قومی ما به زبان خودشان حرف بزنند. اگر روزی قانون جلو این کار را بگیرد، آن وقت مهم‌ترین ظلم و جفا را بر زبان مادری کرده. در قانون اساسی ما، به صراحت قید شده که زبان مادری، بومی و محلی قابل احترام است. حتی آموزش و پرورش می‌تواند در محیط‌هایی که زبان مخصوص خود را دارند، آموزش آن زبان را رایج کند. در قانون کشور ما این وجود دارد، اما رعایت نشده و این بحث دیگری است.

اکسیر سپس با بیان این‌که زبان فارسی پیونددهنده همه زبان‌های محلی است، گفت: می‌توانم یک سربازخانه را مثال بزنم که از همه قوم‌ها در آن وجود دارند. اما آن‌ها با زبان ملی صحبت می‌کنند و از این طریق می‌توانند در تفهیم مقاصد خودشان موفق باشند.

این شاعر در عین حال اظهار کرد: بهترین شعر استاد شهریار به زبان بومی‌اش یعنی «حیدربابا» است. اما در کنار این، غزلیات و قصایدی به زبان فارسی دارد که از زیبایی‌های برتری برخوردار است. هیچ وقت نمی‌توان بین این دو فرق گذاشت، چراکه او مهارت خود در زبان‌ محلی را در منظومه‌ای به ثبت رسانده که دنیا را فراگرفته و به چند زبان دنیا ترجمه شده. همچنین در غزل‌ها، شعرهای آزاد و… آن‌چنان زیبا به شعر فارسی پرداخته که شنونده مبهوت می‌ماند که آیا شاعر این شعرها ترک بوده و به زبان آذری حرف می‌زده یا نه! پس این‌ها هیچ تناقضی با هم ندارد. ما در کنار زبان‌های محلی خود زبان فارسی را هم داریم و آن‌هایی که زبان را عامل تفرقه می‌دانند، شاید مقاصد سیاسی دارند. «ما قصه‌ سکندر و دارا نخوانده‌ایم/ از ما به جز حکایت مهر و وفا مپرس»(از حافظ). انسان هیچ وقت از زبان بومی خود بی‌نیاز نیست، وقتی زبان باز می‌کند با زبان مادری با مادر و خانواده خود ارتباط می‌گیرد، بعد با زبان ملی می‌تواند مفاهیم ملی و آثار خود را بیافریند. با این حال می‌گویم که در قانون کشور ما، زبان‌های محلی از ارزش والایی برخوردارند اما این در اکثر جاها اجرا نشده است.

اکبر اکسیر افزود: چه بهتر است که بزرگان و مسئولان نهادهای فرهنگی چند واحد زبان مادری در کنار زبان فارسی در کتاب‌های درسی مناطقی که زبان مادری قوی دارند و لازم است قرار دهند و همه بدانند که هیچ غل و غشی در آن نیست؛ در کنار پرداختن به زبان‌های بومی خود، آثار فرهنگی بزرگی مانند منظومه استاد شهریار در زبان‌های قومی دیگر هم می‌تواند آفریده شود و این بر فرحناکی زبان ملی ما خواهد افزود و این‌ها تناقضی با هم ندارند. همان‌طور که من و ملیحه(همسرم) در خانه با بچه‌های‌مان ترکی اما با نوه‌های‌مان فارسی صحبت می‌کنیم. من همیشه یادآوری می‌کنم زبان فارسی برای بچه‌ها خوب است، چون وقتی به مهدکودک یا مدرسه می‌روند، بتوانند مفاهیم درسی را که به زبان فارسی است، متوجه شوند. اما در عین حال، وظیفه مهم مادران و پدران این است که بچه‌ها را با زبان‌های محلی هم  آشنا کنند تا آن‌ها زبان مادری خود را هم درک کنند.

او همچنین یادآور شد: فرهنگ هر جامعه‌ای بر زبان‌های مادری پایه‌ریزی شده و بعد زبان‌های ملی این‌ها را شکوفا کرده و در سایه این شگرد فرهنگی است که فرهنگ ملت‌ها زنده مانده است.

شاعر «رادیاتور» در ادامه با بیانی طنز گفت: من می‌گویم که در ایران همه طنزپردازان ما اول ترکی فکر می‌کنند و بعد فارسی می‌نویسند. در شعر هم این را گفته‌ام که مولوی به ترکی فکر می‌کرد و به فارسی می‌نوشت و من هم همیشه گفته‌ام اکثر طنزپردازان ما یا ترک هستند یا مادرشان یا پدرشان یا بالاخره از جایی به زبان شیرین ترکی وارد هستند و این طنز در آن‌ها شکفته می‌شود؛ آن‌ها فقط کار ترجمه آن را انجام می‌دهند.

اکسیر با بیان این‌که “همه باید بدانند من تمام شعرهایی را که به فارسی گفته‌ام، ابتدا به ترکی اندیشیده‌ام” به طنز ادامه داد: این است که ملیحه الان با من ترکی حرف می‌زند، اما غذا را فارسی می‌پزد!

او سپس مزه غذاها را به زبان‌ها نسبت داد و بیان کرد: شیرینی و حلاوت زبان‌های مادری مثل مواد غذایی است که به یک غذای ملی که خوشایند هر کسی‌ست، تبدیل می‌شود. هیچ‌کس نمی‌تواند جلو تکلم یا نوشتن یا استعمال زبان‌های محلی را بگیرد، برای این‌که نمی‌توان حلاوت شیر مادر را از یاد برد؛ زبان محلی و مادری همان حلاوت شیر مادر را دارد که هیچ انسان باغیرتی نمی‌تواند این حلاوت را انکار کند. وقتی با زبان مادری پرورش پیدا کردیم و ذهن ما می‌خواهد به اندیشه، هنر و فرهنگ بپردازد، آن‌جاست که ما به زبان بسیار پرطراوت فارسی احتیاج داریم تا برای هر قوم و لهجه‌ای قابل ترجمه باشد.

این شاعر طنزپرداز همچنین شهریار را بزرگ‌ترین نماینده شعر قومی ایران و فردوسی را نماینده شعر ملی دانست و ضمن بیان این‌که استاد شهریار توانست اعتبار خاصی به زبان ترکی بدهد، اظهار کرد: انصاف نیست این بحث زبان و لهجه و قومیت را سیاسی کنیم. سیاسی کردن زبان محلی، سیاسی کردن شیر مادر است؛ آن را از حلاوت خاص خود می‌اندازد و به پشت تریبون‌ها می‌کشد. درحالی‌که زبان مادری در ملکوت احساس و عاطفه پرواز می‌کند.

اکبر اکسیر خطاب به وزیر آموزش و پرورش گفت: از وزیر آموزش و پرورش خواهش می‌کنم حتی اگر می‌شود واحدی را در دبستان‌ها به زبان‌های محلی اختصاص دهند و یادشان باشد با گذاشتن یک کتاب یا درس برای زبان‌های محلی در مدارس، عظمت، قدرت و ارزش زبان فارسی پایین نمی‌آید و پرشکوه‌تر هم می‌شود. نترسند از این‌که اگر کرد به کردی، تالشی‌ به تالشی، بلوچ به بلوچی و… کلاس اول را به زبان خودشان بگذرانند زبان فارسی ما ویران خواهد شد. این‌ها نه توطئه دشمن است و نه زبان فارسی ما این‌قدر ذلیل است که با رشد زبان‌های محلی از یادها برود. این میراث ماندگار اجداد ماست و ما آن را مثل سرستون تخت جمشید در دل‌های‌مان نگه می‌داریم. ایران به زبان فارسی خود خواهد بالید و در کنار آن، زبان‌های محلی از رشد و بالندگی خودشان برخوردار خواهند شد.

او در پایان با تاکید بر این‌که انسان تا زمانی که به زبان مادری حرف نزند، نمی‌تواند به زبان ملی حرف بزند، بیان کرد: خواهش می‌کنم زبان را عامل دودستگی‌ها نکنید.

منبع : ایسنا