به گزارش رمز فردا به نقل از ایسنا، اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۸ بود که وزیر نفت در ابلاغیه‌ای خطاب به معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری خود، دستورعمل تشکیل شورای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت نفت را به منظور بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های مغزافزاری و نرم‌افزاری کشور و رونق تولید ملی ابلاغ و تاکید کرد. این ابلاغیه و تصمیمات و اقداماتی که پیرو آن در دستور کار وزارت نفت قرار گرفت، پس از حدود ۲ سال  به ثمر نشست و پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت ۲۴ خردادماه امسال به طور رسمی به بهره‌برداری رسید.

هرچند که این بهره برداری حاشیه های زیادی را در پی داشت اما این پروژه اجرا شد، ایسنا برای رسیدن به پاسخ ابهامات در زمینه شکل‌گیری و فعالیت‌های پارک با آیدین ختلان – سرپرست پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز به گفت و گو نشست، مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

لطفا ابتدا توضیح دهید چرا اینقدر با عجله نسبت به افتتاح پارک اقدام شد؟

مطرح شدن ایده اولیه ایجاد پارک و دریافت مشاور به اوایل سال ۱۳۹۸ برمی‌گردد. از همان زمان، وزیر نفت برگزاری نشست‌های متعددی با استارتاپ‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و فعالان عرصه فناوری و نوآوری را در برنامه قرار داد و مقدمات اجرایی شدن این ایده به تدریج با همکاری گسترده بخش‌های مختلف وزارت نفت و شرکت­های تابعه فراهم شد. سپس اواسط سال ۱۳۹۸ با بازدید وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت و معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت و دیگر مقامات مرتبط از زمین­های پیشنهادی برای پارک، محدوده قابل اختصاص به پارک تعیین شد.

قرارداد مشاوره برای طراحی پارک در بهمن‌ ۹۸ منعقد و در همان زمان نیز درخواست تاسیس پارک توسط شرکت ملی نفت ایران به شماره نامه ۵۶۹۲۱۵ مورخ ۱۲ اسفند سال ۱۳۹۸ به وزارت عتف ارائه شد.

تاسیس پارک توسط شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در تیر ۹۹ صادر و در شهریورماه ابلاغ شد. اینجانب نیز با توجه به نظر صریح وزارت علوم که گزینه نخست شرکت ملی نفت را برای مدیریت پارک رد و صراحتاً اشاره شد که فرد دیگری با سوابق مناسب در حوزه اجرایی صنعت نفت معرفی شود، در اواخر آبان‌ماه و با تایید وزارت علوم به عنوان سرپرست انتخاب شدم.

اساسنامه پارک در آذرماه ۹۹ برای وزارت عتف ارسال و در بهمن‌ماه نتیجه به اینجانب ابلاغ شد. در اسفندماه هم بعد از دو رفت و برگشت بین وزارت نفت و وزارت عتف، حکم اعضای هیئت‌امنا توسط وزیر علوم صادر و اولین نشست آن برگزار شد.

تلاش شد که در انتهای سال گذشته و ابتدای امسال، آیین­نامه ­های لازم برای پارک تهیه شود و همزمان نیز ساخت مرکز رشد و نوآوری پارک پیگیری شد. با توجه به این روند تاریخی، مشاهده می­شود که از دو سال پیش کار تاسیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز آغاز شده و ارتباطی با روزهای پایانی دولت ندارد. فکر می­کنم با توجه به صرف دو سال زمان برای راه­ اندازی پارک، هیچ عجله ­ای در کار نبوده است.

روابط عمومی وزارت نفت در بیانیه‌ای توضیح داد که پارک دولتی است؛ لطفا در خصوص ماهیت آن بیشتر توضیح دهید.

پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز به طور کامل متعلق به شرکت ملی نفت ایران و از نظر اداری و حقوقی از موسسات وابسته به شرکت ملی نفت ایران است. طبق مقدمه و معرفی اساسنامه پارک که در اداره ثبت شرکت­ها ثبت شده، شرکت ملی نفت مستند به بندهای ۶ و ۱۴ ماده ۶ قانون اساسنامه این شرکت (به عنوان نماینده انحصاری وزارت نفت) سازمان موسس این پارک است. این موضوع به صراحت در نامه قائم مقام معاون پژوهش و فناوری وزارت عتف به شماره نامه ۲۵۳۲۹۱ مورخ ۱۴ بهمن ماه ۱۳۹۹  نیز تصریح شده که پارک وابسته به شرکت ملی نفت ایران است.

در هر حال، بدون هیچ ابهامی، این پارک صددرصد دولتی و صددرصد متعلق به شرکت ملی نفت ایران است.

بر همین اساس هم در ماده ۱۱ اساسنامه تنها با پیشنهاد این شرکت امکان انحلال این پارک وجود دارد و وزارت نفت نیز نمی­تواند راساً تقاضای انحلال آن را کند. همچنین طبق همین ماده در صورت انحلال، کلیه اموال پارک از جمله سرمایه مورد نیاز پارک در زمان تاسیس متعلق به شرکت ملی نفت ایران است.

موضوع واگذاری زمین به پارک چیست؟

اول که هیچ زمین یا ساختمان و مجموعه ­ای به پارک واگذار نشده و تنها تخصیص داده شده است. همان‌طور که عرض کردم، در نیمه سال ۹۸ زمین­های قابل تخصیص به پارک از بین زمین­ ها و ساختمان ­های بلااستفاده شرکت ملی نفت در باقرشهر انتخاب شد.

در آذرماه ۹۸ شرکت ملی نفت ایران نسبت به اختصاص زمین­ های سابق انبارهای این شرکت در شهر ری و پژوهشگاه سابق صنعت نفت به پارک اقدام کرد. در قانون مراکز رشد و پارک­های علم و فناوری مصوب سال ۸۱ هم به دستگاه های اجرایی اجازه داده شده بخشی از زمین یا ساختمان­ های خود را جهت ایجاد مراکز رشد یا پارک­های علم و فناوری اختصاص دهند.

اختصاص عرصه و اعیان به پارک توسط شرکت ملی نفت ایران به عنوان مالک این املاک، به صورت قانونی انجام شده است. چرا که شرکت نفت طبق اساسنامه خود مجاز است اموال خود را در اختیار شرکت­ها و موسسات تابعه خود قرار دهد. تمامی زمین­ها و ساختمان­های تخصیصی به پارک نیز با حفظ مالکیت شرکت نفت بر عرصه و اعیان بوده است.

همان طور که توضیح داده شد، شرکت ملی نفت ایران همچون دیگر نمونه­ های مشابه، اجازه دارد زمین­ها یا تاسیسات و ساختمان­های خود را در اختیار شرکت­ها و موسسات زیرمجموعه خود واگذار ­کند. به عنوان مثال مالکیت تمامی عرصه و اعیانی که شرکت منطقه ویژه اقتصادی پارس در آن استقرار دارد یا همه پالایشگاه های پارس جنوبی به ارزش روز قریب یکصد میلیارد دلار و نیز مجموعه اراضی، اموال، املاک و تاسیسات تولیدی اعم از چاه ها و کارخانه ها در فلات قاره یا در مناطق نفتخیز جنوب که عموماً متعلق به شرکت ملی نفت ایران است، برای تسهیل بهره برداری، در چارچوب ماموریت­ها و اهداف این شرکت ها در اختیار آن ها قرار داده شده است. پارک نیز از این مصادیق خارج نیست.

چرا این حجم از زمین‌های آن منطقه به پارک اختصاص پیدا کرد؟

طبق آئین ­نامه تاسیس و راه­ اندازی پارک علم و فناوری، وجود فضای فیزیکی و امکانات اولیه در اختیار سازمان موسس به منظور واگذاری و اختصاص آن­ها برای تاسیس پارک مانند زمین مناسب با وسعت حداقل ۲۰ هکتار در شروع فعالیت، از شروط ایجاد پارک است. در ضمن زمین‌های واگذار شده به پارک زمین‌های بایر و بلااستفاده بودند. بنابراین مدیریت ارشد نفت تصمیم گرفت از این زمین‌ها در مسیر حمایت از توسعه فناوری و نوآوری استفاده بهینه‌تری کند و از این بابت باید قدردان وزارت نفت و شرکت ملی نفت بود.

یکی از انتقاداتی که مطرح است این است که مشخص نیست چه بودجه ­هایی و در چه چارچوبی به پارک تخصیص داده شده و آزادی عمل زیادی در هزینه کرد آن وجود دارد. در این خصوص توصیح دهید.

بودجه ­های تخصیص داده شده به پارک بسیار کمتر از اعداد برآوردی مشاور طراحی مفهومی و پایه پارک بوده و در نرم بودجه ­های تخصیصی به سایر پارک ­ها در ابتدای ایجاد است. به عنوان نمونه به تازگی برج فناوری پارک کرمانشاه با ۱۶ طبقه و ۲۰ هزار مترمربع زیربنا افتتاح شده است، تصور می­کنید برای ساخت همچین ساختمانی چقدر هزینه شده است، در حالی که برای پارک نفت تنها هزینه بازسازی تعداد معدودی از ساختمان­های فعلی پژوهشگاه قدیم و گمرک قدیم نفت در نظر گرفته شده است. در نمونه دیگری در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با ۲۰۰ هکتار زمین و ۳ پارک فعال در این محدوده­ها، هزینه سنگینی برای زیرساخت و نیاز شرکت­های بخش خصوصی هزینه شده است. پارک نفت نیز از این موارد مستثنی نیست. بودجه­های مصوب هم روال قانونی خود را در هیات‌امنا، شرکت ملی نفت و سازمان برنامه و بودجه طی کرده است. سرفصل تمامی هزینه­ها نیز در بودجه تفصیلی مشخص شده و به تصویب کمیسیون دائمی هیات امنا و خود هیات امنا رسیده است. بخش عمده آن نیز به احداث تاسیسات و ساختمان­های مورد نیاز پارک و یا کمک به مراکز نوآوری و رشد و پردیس ­های حوزه صنعت نفت در دیگر پارک­ ها و نقاط مختلف کشور اختصاص دارد.

البته تا این لحظه، پارک هنوز موفق به افتتاح حساب برای خود نشده و هنوز هیچ هزینه ­ای در خصوص پارک، راساً توسط پارک انجام نشده است و در صورت نیاز به هرگونه هزینه­ کرد در چارچوب بودجه مصوب یا مجوزهای دریافت شده، بایستی مانند یکی از بخش­های ستادی شرکت ملی نفت و از آن طریق اقدام کند. تمامی مجوزهای مقامات و هزینه ­کرد پارک مانند ۴۴ پارک دیگر کشور می­بایست بر اساس آیین­نامه­ های مصوب هیات‌امنای آن باشد که البته بخش زیادی از این آیین­نامه ­ها تیپ است و توسط وزارت عتف ارایه می­شود و در نهایت نیز به تصویب همان وزارتخانه برسد.

در مورد ۸۰۰ میلیارد چطور؟ در مورد نحوه توزیع این بودجه و گیرندگان آن ابهامات زیادی وجود دارد؟

این عدد مربوط به بند د تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ است که باید آیین ­نامه آن به تصویب دولت رسیده و منابعی توسط شرکت­های اصلی وزارت نفت برای اجرای آن بنا به تشخیص وزیر نفت تخصیص داده شود. این بند الگوبرداری از بند ب همین تبصره است که در سال گذشته و جاری برای وزارت ارتباطات دیده شده بود و وزارت نفت نیز از آن الگوبرداری کرد. در حال حاضر پیشنهاد وزارت نفت برای آیین­نامه به دولت ارائه شده و در مراحل تصویب­ خواهی است و تا به اجرایی شدن، زمان بیشتری نیاز دارد که در دولت بعدی ان‌شاءالله عملیاتی می­شود. با توجه به این که این آیین­نامه هنوز در دولت تصویب نشده، متاسفانه هنوز امکان اختصاص وجه توسط شرکت­های اصلی تابعه وزارت نفت مهیا نشده و در نتیجه هیچ پرداختی هم هنوز به هیچ شرکتی صورت نگرفته است.

ابتکار بسیار خوبی بود که در آینده با استفاده درست از آن می­توان موجب سرمایه ­گذاری خوبی در توسعه فناوری در صنعت نفت شد.